Geograafisk breetje

Breetjinkreiser

Geograafisk breetje ($\varphi$)
an lengde ($\lambda$)

At geograafisk breetje ($\phi$) of a breetjinkreis (Vorlage:LaS, Vorlage:EnS; ufkört LAT) as di winkel, di en ponkt üüb a eerd faan a ekwaator ufstäänt. Efter nuurden began a breetjin mä 0° (ekwaator) an kön bit +90° (nuurdpuul) waaks, efter süüden gongt'at faan 0° bit -90° (süüdpuul).

Steeden, diar like widj faan a ekwaator ufstun, lei üüb det salew geograafisk breetje.

Am en ponkt üüb a eerd iandüüdag tu bestemin, brükst dü uk noch at geograafisk lengde ($\lambda$) of a meridiaan (Vorlage:LaS, Vorlage:EnS, ufkört LON). Det täält faan 0° (Lengde faan Greenwich, Nolmeridian) efter uasten bit 180° (uastelk lengde) an uk efter waasten bit 180° (waastelk lengde). 180° uast an 180° waast faal üüb disalew meridiaan, det as at dootemgrens.

Steeden, diar üüb di salew meridiaan lei, haa tu salew tidj made. A meridiaan as at madeliinje.

Luke uk diar

• Siamiil
• Nuurdhualewkuugel
• Süüdhualewkuugel