Energii/sö

Energii (fan greks εν en „benen“ en ἔργον ergon „werki“) es en nöörig Gurthair ön di Füsiik en heer fuaral bi Technik, Chemii, Biologii en Wiartskep en gurt Wecht. Höör SI-teelwert es Joule (J).

En wichtig Natuurgisets sair, dat Energii oler forleesen gung ken. Di Slach of Skek ken man üđers uur.

Bistemingen

En dynamo foranert mechaanisk Energii tö elektrisk Energii.

Mechānik

Energii uur fuar't Miist üüs Werk $W$ biteeknet en bereekent höör fan Kraft $F$ en Wai $s$

$W_{\text{mechaanisk}}=F\cdot s$

Elektrisk Energii

Bi di Elektrotechnik set Energii (elektrisk werk) höör fan Speening $U$, Stroom-Starkhair $I$ an tidj $t$ töhop:

$E_{\text{elektrisk}}=U\cdot I\cdot t$

Energii en Faart

Diar muar Energii $E$ ik iinset, diar muar Masi $m$ ken ik reer. $v$ es di Faart of Gauhair.

$E_{\mathrm{k}\mathrm{i}\mathrm{n}\mathrm{e}\mathrm{e}\mathrm{t}\mathrm{i}\mathrm{s}\mathrm{k}}=\frac{1}{2}m{v}^2$.